Kolon ve rektum, sindirim sisteminin kalın barsak denen kısmıdır; son 15-20 cm’lik kısım rektum, buradan ince barsaklara kadar olan kısma ise kolon denilir. Yaklaşık 1,5 m uzunluğundadır. Kolonun rektumla birleştiği yerdeki kalın barsağın ismi ise sigmoid kolondur. Kolonun ince barsakla birleştiği yere çekum adı verilir. İnce barsaktan kolona gelen kısmen sindirilmiş gıdalar burada su ve minerallerden ayırır, geri kalanı anüsten dışarı atılır.
Kolondan başlayan kansere kolon kanseri, rektumdan başlayan kansere rektum kanser denir. Bu kanserler sindirim sisteminin en sık görülen kanserlerindendir; ayrıca ülkemizdeki tüm kanserlerin en sık görülen ilk 5 kanseri arasındadır. Her yaşta görülebilmelerine rağmen 50 yaşından sonra daha sık gözlenmektedir; hastaların %90’ı 50 yaşın üstündedir.
Kolon ve rektum kanserlerinin kesin sebebi bilinmemektedir. Ancak kalın barsağın iç duvarından kaynaklanan polipler kanserleşebilmektedir. Özellikle 50 yaşın üzerindeki insanlarda kolonoskopi ile kalın barsak duvarları kontrol edilmeli, eğer varsa kanserleşme riski nedeniyle polipler çıkartılmalı ve düzenli aralıklara kontrol edilmelidir. Ailesinde kolon ve rektum kanseri olan bireylerin bu hastalığa daha genç yaşta yakalanma riski daha yüksektir. O sebeple yakın akrabalarında (anne, baba, kız veya erkek kardeş, çocuklar) kolon ve rektum kanseri olan bireyler mutlaka doktora başvurmalı, risklerini doktorları ile tartışmalıdır.
Korunma
Kalın barsak kanserlerinden korunmada tarama yöntemlerinin yanı sıra riski azaltıcı bazı önlemler mevcuttur; sigara ve alkol kullanmamak, yüksek lifli ve düşük yağ içerikli gıdalar tüketmek, egzersiz ve aşırı kilolardan kurtulmak bunlardan bazılarıdır.
Kalın barsak kanserinin belirtileri
Barsak alışkanlıklarında değişiklikler, yeni çıkan ishal veya kabızlık, büyük abdestte kan (parlak ya da koyu kırmızı) görünmesi, normalde olduğundan daha ince dışkılama, karında şişkinlik ve bir neden olmaksızın kilo kaybı bu hastalığın bulguları olabilir. Ancak belirtiler, kanserin evresine göre değişir. Kanser barsak içene doğru büyüyerek hiç bulgu vermeden barsağı tamamen tıkayarak da karşımıza çıkabilir. Kalın barsak çapının daha geniş olduğu sağ tarafındaki kanserler, tıkanma yapmadan dışkı ile birlikte fark edilmeyen kan kaybına ve bu kanamaya bağlı kansızlık ve halsizlik şikayetlerine sebep olur. Makata yakın kısımdaki kanserlerde en sık bulgu, dışkıya kan bulaşmasıdır.
Bu bulgular hastada kanser olduğu anlamına gelmemekle beraber şüphelenildiğinde ve bu belirtilerden herhangi birine sahip kişiler mutlaka doktora başvurmalıdır.
Tanı
Diğer kanserlerde olduğu gibi kalın barsak kanserleri de iyice büyüyene kadar belirti vermezler. Bu nedenle amaç, daha kanserde belirti yokken tümörü ortaya koymak olmalıdır.
Belirtiler ortaya çıkmadan önce kişilerin taranması poliplerin ve kanserin erken tanınmasında yardımcı olur. Poliplerin bulunup çıkarılması, kalın barsak kanserini önleyecektir. Ayrıca erken evrede tanı konulduğunda, kanserin tedavisi de mümkün olabilecektir.